cronaigh

Irish

Alternative forms

crothnaigh (“miss”)
cronuigh, crothnuigh (obsolete)

Etymology

From Middle Irish cronaigid (“complain (of), rebuke”). By surface analysis, cron (“fault, defect”) +‎ -igh.

Dinneen’s dictionary distinguishes between crothnaigh (“to miss, notice (the absence of)”) and cronaigh (“blame, find fault”), so it is possible that the two senses have separate etymologies. However, it is unclear what the etymology of crothnaigh might be, as that verb is not present in the Dictionary of the Irish Language.

Pronunciation

(Ulster) IPA^(key): /ˈkɾˠʌhnˠi/, /ˈkɾˠʌhn̪ˠi/ “miss”[1]

Verb

cronaigh (present analytic cronaíonn, future analytic cronóidh, verbal noun cronú, past participle cronaithe)

miss (notice the absence of)
(literary) reprove, find fault
(literary) bewitch

Conjugation

conjugation of cronaigh (second conjugation)

		singular			plural			relative	autonomous
		first	second	third	first	second	third	relative	autonomous
indicative	present	cronaím	cronaíonn tú; cronaír^†	cronaíonn sé, sí	cronaímid; cronaíonn muid	cronaíonn sibh	cronaíonn siad; cronaíd^†	a chronaíonn; a chronaíos / a gcronaíonn; a gcronaíos	cronaítear
	past	chronaigh mé; chronaíos	chronaigh tú; chronaís	chronaigh sé, sí	chronaíomar; chronaigh muid	chronaigh sibh; chronaíobhair	chronaigh siad; chronaíodar	a chronaigh / ar chronaigh*	cronaíodh
	past habitual	chronaínn / gcronaínn‡‡	chronaíteá / gcronaíteá‡‡	chronaíodh sé, sí / gcronaíodh sé, sí‡‡	chronaímis; chronaíodh muid / gcronaímis‡‡; gcronaíodh muid‡‡	chronaíodh sibh / gcronaíodh sibh‡‡	chronaídís; chronaíodh siad / gcronaídís‡‡; gcronaíodh siad‡‡	a chronaíodh / a gcronaíodh*	chronaítí / gcronaítí‡‡
future		cronóidh mé; cronód; cronóchaidh mé^†	cronóidh tú; cronóir^†; cronóchaidh tú^†	cronóidh sé, sí; cronóchaidh sé, sí^†	cronóimid; cronóidh muid; cronóchaimid^†; cronóchaidh muid^†	cronóidh sibh; cronóchaidh sibh^†	cronóidh siad; cronóid^†; cronóchaidh siad^†	a chronóidh; a chronós; a chronóchaidh^†; a chronóchas^† / a gcronóidh; a gcronós; a gcronóchaidh^†; a gcronóchas^†	cronófar; cronóchar^†
conditional		chronóinn; chronóchainn^† / gcronóinn‡‡; gcronóchainn^†‡‡	chronófá; chronóchthá^† / gcronófá‡‡; gcronóchthá^†‡‡	chronódh sé, sí; chronóchadh sé, sí^† / gcronódh sé, sí‡‡; gcronóchadh sé, sí^†‡‡	chronóimis; chronódh muid; chronóchaimis^†; chronóchadh muid^† / gcronóimis‡‡; gcronódh muid‡‡; gcronóchaimis^†‡‡; gcronóchadh muid^†‡‡	chronódh sibh; chronóchadh sibh^† / gcronódh sibh‡‡; gcronóchadh sibh^†‡‡	chronóidís; chronódh siad; chronóchadh siad^† / gcronóidís‡‡; gcronódh siad‡‡; gcronóchadh siad^†‡‡	a chronódh; a chronóchadh^† / a gcronódh; a gcronóchadh^†	chronófaí; chronóchthaí^† / gcronófaí‡‡; gcronóchthaí^†‡‡
subjunctive	present	go gcronaí mé; go gcronaíod^†	go gcronaí tú; go gcronaír^†	go gcronaí sé, sí	go gcronaímid; go gcronaí muid	go gcronaí sibh	go gcronaí siad; go gcronaíd^†	—	go gcronaítear
subjunctive	past	dá gcronaínn	dá gcronaíteá	dá gcronaíodh sé, sí	dá gcronaímis; dá gcronaíodh muid	dá gcronaíodh sibh	dá gcronaídís; dá gcronaíodh siad	—	dá gcronaítí
imperative		cronaím	cronaigh	cronaíodh sé, sí	cronaímis	cronaígí; cronaídh^†	cronaídís	—	cronaítear
verbal noun		cronú
past participle		cronaithe

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation

Irish mutation
Radical	Lenition	Eclipsis
cronaigh	chronaigh	gcronaigh
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

References

Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, page 89

G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “cronaigid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
Dinneen, Patrick S. (1904) “croṫnuiġim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 200
Dinneen, Patrick S. (1904) “crunṫuiġim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 203
Dinneen, Patrick S. (1927) “cronuiġim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 2nd edition, Dublin: Irish Texts Society
Dinneen, Patrick S. (1927) “croṫnuiġim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 2nd edition, Dublin: Irish Texts Society
Ó Dónaill, Niall (1977) “cronaigh”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
Entries containing “cronaigh” in New English-Irish Dictionary by Foras na Gaeilge.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, page 89