broń

See also: bron, brón, bróń, and bròn

Lower Sorbian

Etymology

Proto-Slavic *bȏrnь. Cognate with Upper Sorbian bróń.

Pronunciation

  • IPA(key): /brɔnʲ/

Noun

broń f inan

  1. weapon

Declension

References

    Further reading

    • Muka, Arnošt (1921, 1928) “broń”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
    • Starosta, Manfred (1999) “broń”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

    Old Polish

    Alternative forms

    • bronia

    Etymology

    Inherited from Proto-Slavic *bȏrnь. First attested in the end of the 14th century.

    Pronunciation

    • IPA(key): (10th–15th CE) /brɔ(ː)ɲ/
    • IPA(key): (15th CE) /brɔɲ/, /broɲ/

    Noun

    broń f

    1. weapon (instrument of attack or defense in combat or hunting)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 34, 2:
        Wezmi bron y sczit (apprehende arma et scutum)
        [Weźmi broń i szczyt (apprehende arma et scutum)]
    2. (figuratively) weapon (anything used for defense)
      • 1874-1891 [1449], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXV, page 165:
        Przez bronya spravedlivosczy (per arma iustitiae II Cor 6, 7)
        [Przez bronią sprawiedliwości (per arma iustitiae II Cor 6, 7)]
    3. iron knife of a plow
      • 1856-1870 [1462], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume II, number 3681:
        De clenodio Rolye, rosam cum tribus bronya in clipeo deferentes
        [De clenodio Role, rosam cum tribus bronią in clipeo deferentes]

    Derived terms

    adjectives
    • bronny
    nouns
    • ostra broń
    verbs
    adverbs
    • bronno
    nouns

    Descendants

    • Polish: broń
    • Silesian: brōń

    References

    • Boryś, Wiesław (2005) “broń”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
    • Sławski, Franciszek (1958-1965) “broń”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
    • Mańczak, Witold (2017) “broń”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000) “broń”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “broń”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

    Polish

    Pronunciation

    • IPA(key): /brɔɲ/
    • (Middle Polish) IPA(key): /ˈbrɔɲ/
    • (file)
    • Rhymes: -ɔɲ
    • Syllabification: broń

    Etymology 1

    Inherited from Old Polish broń.

    Noun

    broń f

    1. weapon (instrument of attack or defense in combat or hunting)
      Synonyms: oręż, uzbrojenie
      1. (more specifically) gun (firearm)
        Synonym: broń palna
    2. group of military units using a particular type of weapon
    3. weapon (instrument or other means of harming or exerting control over another) [+ przeciw (dative)] or [+ przeciwko (dative) = against whom/what]
      Synonym: oręż
    Declension
    Alternative forms
    Derived terms
    adverbs
    nouns
    verbs
    verbs
    • chwycić za broń pf, chwytać za broń impf
    • dać broń do ręki pf, dawać broń do ręki impf
    • pobić własną bronią pf, bić własną bronią impf
    • podnieść broń pf
    • powołać pod broń pf, powoływać pod broń impf
    • sprezentować broń pf, prezentować broń impf
    • stać z bronią u nogi pf
    • wytrącić broń z ręki pf, wytrącać broń z ręki impf
    • złożyć broń pf, składać broń impf

    Trivia

    According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), broń is one of the most used words in Polish, appearing 18 times in scientific texts, 48 times in news, 15 times in essays, 19 times in fiction, and 14 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 114 times, making it the 530th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

    Etymology 2

    See the etymology of the corresponding lemma form.

    Verb

    broń

    1. second-person singular imperative of bronić

    References

    1. Ida Kurcz (1990) “broń”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 34

    Further reading

    • broń in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
    • broń in Polish dictionaries at PWN
    • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “broń”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
    • Wiesław Morawski (18.01.2023) “BROŃ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
    • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “broń”, in Słownik języka polskiego
    • Aleksander Zdanowicz (1861) “broń”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
    • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “broń”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 209
    This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.