broń
Lower Sorbian
Etymology
Proto-Slavic *bȏrnь. Cognate with Upper Sorbian bróń.
Pronunciation
- IPA(key): /brɔnʲ/
Declension
References
Further reading
- Muka, Arnošt (1921, 1928) “broń”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
- Starosta, Manfred (1999) “broń”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag
Old Polish
Alternative forms
- bronia
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *bȏrnь. First attested in the end of the 14th century.
Noun
broń f
- weapon (instrument of attack or defense in combat or hunting)
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 34, 2:
- Wezmi bron y sczit (apprehende arma et scutum)
- [Weźmi broń i szczyt (apprehende arma et scutum)]
- (figuratively) weapon (anything used for defense)
- 1874-1891 [1449], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXV, page 165:
- Przez bronya spravedlivosczy (per arma iustitiae II Cor 6, 7)
- [Przez bronią sprawiedliwości (per arma iustitiae II Cor 6, 7)]
- iron knife of a plow
- 1856-1870 [1462], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume II, number 3681:
- De clenodio Rolye, rosam cum tribus bronya in clipeo deferentes
- [De clenodio Role, rosam cum tribus bronią in clipeo deferentes]
Descendants
- Polish: broń
- Silesian: brōń
References
- Boryś, Wiesław (2005) “broń”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “broń”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “broń”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “broń”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “broń”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
Pronunciation
- IPA(key): /brɔɲ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈbrɔɲ/
Audio (file) - Rhymes: -ɔɲ
- Syllabification: broń
Etymology 1
Inherited from Old Polish broń.
Noun
broń f
- weapon (instrument of attack or defense in combat or hunting)
- Synonyms: oręż, uzbrojenie
- (more specifically) gun (firearm)
- Synonym: broń palna
- group of military units using a particular type of weapon
- weapon (instrument or other means of harming or exerting control over another) [+ przeciw (dative)] or [+ przeciwko (dative) = against whom/what]
- Synonym: oręż
Declension
Alternative forms
- brón (Middle Polish)
- bronia (obsolete or)
Derived terms
adverbs
- pod bronią
- z bronią w ręku
nouns
- antybroń
- braterstwo broni
- broń biała
- broń masowego rażenia
- broń maszynowa
- broń obosieczna
- broń palna
- broń sieczna
- generał broni
- towarzysz broni
- towarzyszka broni
- zawieszenie broni
verbs
- bronić impf
verbs
- chwycić za broń pf, chwytać za broń impf
- dać broń do ręki pf, dawać broń do ręki impf
- pobić własną bronią pf, bić własną bronią impf
- podnieść broń pf
- powołać pod broń pf, powoływać pod broń impf
- sprezentować broń pf, prezentować broń impf
- stać z bronią u nogi pf
- wytrącić broń z ręki pf, wytrącać broń z ręki impf
- złożyć broń pf, składać broń impf
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), broń is one of the most used words in Polish, appearing 18 times in scientific texts, 48 times in news, 15 times in essays, 19 times in fiction, and 14 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 114 times, making it the 530th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Etymology 2
See the etymology of the corresponding lemma form.
References
- Ida Kurcz (1990) “broń”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 34
Further reading
- broń in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- broń in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “broń”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Wiesław Morawski (18.01.2023) “BROŃ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “broń”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “broń”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “broń”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 209
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.